دیابت چیست؟

دیابت شیرین یا دیابت

 دیابت یک بیماری است که در آن اختلال بصورت سطح بالای گلوکز خون وجود دارد

بر اساس اینکه چقدر سطح گلوکز خون بالا باشد و چه مدت بالا باشد فرد می‌تواند احساس بیماری نکند

یا اینکه طوری بیمار شود که نیاز به بستری در بیمارستان پیدا کند.

معمولاً پزشک شما وقتی برای شما آزمایش درخواست می‌کند

که شما علایمی همچون تشنگی، تکرّر ادرار، کاهش وزن، تاری دید و خستگی داشته باشد.

در این گزارش در رابطه با نحوه‌ی تعریف و طبقه بندی و آزمایشات دیابت می باشد.

دستگاه تست قند خون نیز میتواند شما را در جریان سلامتی خودتان قرار دهد.

گلوکز و چگونگی استفاده‌ی آن در بدن

گلوکز یک قند است و یکی از منابع انرژی بدن می باشد.

برخی ارگان‌های بدن مثل مغز به گلوکز به عنوان تنها منبع انرژی وابسته هستند

در نتیجه برای بدن حفظ مقدار گلوکز در رنج نرمال اهمیت دارد

و مقادیر بالا و پایین آن در خون عواقب جدی به دنبال دارد.

برای پیشگیری از این عواقب بدن یک مجموعه ی پیچیده از مکانیسم های حفظ گلوکز در رنج نرمال را بکار گرفته است.

انسولین

انسولین یک هورمون است که سبب برداشت گلوکز حاصل از هضم و جذب غذا در جریان خون می شود

و این کار را توسط تغییر سوخت سلولی از چربی به گلوکز انجام می دهد.

انسولین همچنین پیامی مبنی بر ساخت گلیکوژن (شکل ذخیره ای از گلوکز)و تری گلسیرید از گلوکز را می دهد.

تری گلسیرید پس از ساخت در سلول های چربی ذخیره می شود.

انسولین تمامی این کارها را توسط اثر خود بر سلول های کبدی، عضلانی و چربی انجام می دهد:

• در کبد انسولین سبب می شود که در کبد گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کنند که یک شکل ذخیره ای گلوکز است

و همچنین از گلوکز تری گلسیرید نیز ساخته می شود که یک شکل ذخیره ای از چربی است.

• در عضلات انسولین اجازه ی انتقال گلوکز به داخل سلول های عضلانی را می دهد.

• در بافت چربی، انسولین سبب توقف تجزیه ی تری گلسیرید و مهار رهاسازی اسیدهای چرب به داخل جریان خون می شود.

دیابتو انواع بیماری

انواع مختلفی از بیماری دیابتی وجود دارد که تمامی آنها اختلال در عملکرد سلول b وجود دارد

ولی در تعدادی از انواع هم پاسخ بدن نسبت به هورمون انسولین کارایی کمتری پیدا کرده است

که این وضعیت تحت عنوان مقاومت به انسولین در نظر گرفته می شود.

انجمن دیابت آمریکا دیابت را به چهار گروه اصلی تقسیم می کند:
1. نوع I
2. نوع II
3. سایر انواع خاص دیابت
4. دیابت حاملگی

• نوع I:

دیابت در نوع I که قبلاً با عنوان دیابت وابسته به انسولین و یا دیابت جوانی از آن یاد می شد،

سیستم ایمنی خود بیمار به سلول های b خودش حمله کرده و آنها را تخریب می کند

که این واکنش را به عنوان بیماری خود ایمنی می شناسند.

بیمار برای کنترل قند خون خود نیاز به تزریق انسولین دارد.

بسیاری از بیماران مبتلا به این نوع دیابت لاغر هستند.

• نوع II:

دیابت نوع II که قبلاً از آن به عنوان دیابت بزرگسالی و یا غیر وابسته به انسولین یاد می شد و شایعترین نوع دیابت هم می باشد.

مقاومت نسبت به انسولین وجود دارد که سبب می شود که بدن به انسولین بیشتری برای کاهش قند خون نیاز داشته باشد. ب

یماران همچنین درجاتی از فقدان سلول های بتا در جزایر پانکراس را دارا می باشد ولی به وسعت نوع I نمی باشد.

بسیاری از مبتلایان به این نوع دیابت اضافه وزن دارند و یا چاق هستند.

• نوع III:

دیابت نوع ناشایع تر دیابت است که برای اختلال عملکرد سلول های بتا و یا اختلال عملکرد انسولین علت مشخصی وجود دارد.

برخی از این علل دخیل بسیار نادر هستند بنابراین بهتر است که ما فقط راجع به دلایل شایع تر صحبت کنیم:

• دیابت در اثر جهش های ژنی

دیابت جوانان در هنگام بلوغ (MODY) به نوعی از دیابت اطلاق می شود که

در سنین کودکی و یا نوجوانی (قبل از 25 سالگی) بروز می کند

و نحوۀ ارث آن هم با الگوی اتوزومی غالب است که سبب می شود که

اگر فردی مبتلا به آن باشد نیمی از بچه هایش هم به این بیماری مبتلا خواهند شد.

در حدود یک درصد بیماران مبتلا به دیابت MODY دارند.

برای این نوع دیابت، 6 نقص ژنتیکی کشف شده است.

یکی از این نقص ها که سبب ایجاد MODY2 می شود در ژنی است که سبب می شود

سلول های بتا سطح گلوکز خون را حس کنند (ژن گلوکنیاز) و در نتیجه سبب تنظیم رها سازی انسولین از این سلول ها می شود.

MODY2 را می توان به آسانی توسط داروهای خوراکی که سبب تحریک رهاسازی انسولین می شود درمان کرد.

بیماران مبتلا به این نوع معمولاً چاق نیستند.
در حدود یک درصد بیماران دیابتی یک نقص ژنتیکی در میتوکندری (ماشین تولید انرژی سلول) دارند

که سبب مرگ زودرس سلول های بتای آنها می شود.

از آنجایی که میتوکندری همیشه از مادر به ارث می رسد، این نوع دیابت همیشه از مادر به ارث می رسد.

این جهش در میتوکندری همچنین سبب تخریب سلول های عصبی گوش می شود

و سبب می شود که بسیاری از بیماران مبتلا با این نوع ناشنوا باشند.

• دیابت حاصل از مصرف دارو
اگر فردی عملکرد کاهش یافته سلول B را داشته باشد،

استفاده از داروهایی که سبب کاهش کارایی انسولین و یا کاهش بیشتر عملکرد سلول B می شوند می توانند در فرد ایجاد دیابت کنند

و برای مثال، استروئیدها مثل پردنیزولون و دگزامتازون که برای سرکوب التهاب استفاده می شوند

می توانند سبب افزایش سطح گلوکز خون شوند.

نیاسین نیز دارویی است که جهت کاهش تری گلیسیرید و بالا بردن HDL استفاده می شود

نیز سبب کاهش کارایی انسولین و افزایش سطح گلوکز خون می شوند.
داروهایی که سبب سرکوب سیستم ایمنی بعد از پیوند اعضا می شوند نیز سبب مقاومت به انسولین

و هم سبب کاهش عملکرد سلول های بتا می شوند که در نهایت منجر به بروز دیابت خواهد شد.

• دیابت حاملگی

دیابت وقتی ایجاد می شود

حاملگی سبب افزایش نیاز بدن به انسولین می شود. 

که خانم حامله ظرفیت محدودی از لحاظ عملکرد سلول های بتا داشته باشد

بطوریکه نتواند به این نیاز افزایش یافته انسولین پاسخ دهد که سبب ایجاد دیابت حاملگی می شود.

اغلب سطح گلوکز خون بعد از حاملگی به سطح طبیعی برمی گردد

ولی بیمار در ریسک بالاتری از لحاظ ابتلا به دیابت نوع II در آینده خواهد بود.

عوارض کوتاه مدت بیماری در اثر سطح بالای گلوکز خون در طی ساعت ها، روزها و هفته ها ایجاد می شود.

در حالیکه عوارض طولانی مدت در اثر سطح بالای گلوکز خون در طی سال ها ایجاد می شود.
• عوارض کوتاه مدت
این عوارض شامل:
• دهیدراسیون (از دست رفتن آب بدن)
. ضعف و خستگی
. عفونت های قارچی دستگاه تناسلی مردانه و زنانه
• کاهش وزن
• تاری دید
• گیجی و پریشانی

میزان کمبود انسولین و نیز میزان افزایش بالا بودن سطح گلوکز خون

تعیین می کند که کدامیک از این عوارض کوتاه مدت ایجاد می شود.

اگر سطح گلوکز خون مقدار کمی از حد طبیعی فراتر رود، ممکن است علامتی نداشته باشد و

بیماری فقط در طی یک غربالگری تصادفی توسط دستگاه تست قند خون به سادگی کشف می شود.
تا وقتی که سطح گلوکز خون به بالای 200 mg/dl نرسیده، دفع ادراری گلوکز را نخواهیم دید.

وقتی که دفع ادراری گلوکز را داشته باشیم خود سبب عفونت ادراری (عفونت مثانه و کلیه) بخصوص در زنان،

عفونت های قارچی واژینال و عفونت پوستی در آلت مردانه (balanoposthitis) خواهد شد.

سطح بالای گلوکز، توانایی تغلیظ ادرار کلیه را مختل کرده

و سبب افزایش تولید ادرار و ایجاد علایم تکرر ادرار، تشنگی و دهیدراسیون خواهد شد.

از دست دادن کالری در ادرار نیز سبب کاهش وزن می شود خصوصاً اگر سطح گلوکز خون خیلی بالا باشد.
بالا رفتن سطح گلوکز خون در کوتاه مدت نیز می تواند بر عدسی چشم اثر گذاشته و سبب تاری دید خواهد شد.

این عارضه برگشت پذیر بوده و با درمان دیابت فرد، دید فرد طبیعی خواهد شد.

برخی اوقات این تاری دید، بیمار را مجبور به مراجعه به چشم پزشک و یا اپتومترسیت (بینایی سنج) می کند

و در نهایت دیابت فرد تشخیص داده می شود.
در بیماران با کمبود شدید انسولین خصوصاً بیماران مبتلا به دیابت نوع یک

(در بیماران با دیابت نوع دو هم ممکن است رخ دهد) وضعیت بسیار جدی به نام کتواسیدوز (DKA) دیابتی ایجاد می شود

 DKA علایم زیر ممکن است دیده شود:
• کاهش وزن قابل توجه
• تشنگی و تکرر ادرار
• افزایش ضربان قلب
• تهوع و استفراغ
• تنگی نفس
• درد شکم
• خستگی شدید
• تاری دید
• اختلال سطح هوشیاری و کما (اگر به موقع درمان نشود)
• بیماران مبتلا به DKA مشخصات ظاهری خاصی دارند
چشم هایشان گود رفته است، پوست آنها سرخ ولی سرد و خشک است،

زبان آنها خشک است و تنفس آنها بوی استون می دهد (مثل بوی اتاقی که در آن سیب نگهداری می شود).

ضربان قلب بیمار بالا می رود و با بدتر شدن بیماری، نبض بیمار ضعیف می شود.

بسیاری از بیماران هوشیار هستند ولی اختلال سطح هوشیاری و کما با شدیدتر شدن DKA ایجاد می شود.

ادرار بیماران مبتلا به DKA حاوی مقادیر بالای گلوکز و کتون می باشد و آزمایش خون این افراد واجد اختلالات ویژه است.
اگر DKA درمان نشود می تواند تهدید کنندۀ حیات باشد.

بیماران DKA معمولاً در بیمارستان بستری می شوند (برخی اوقات در ICU)

تا به طور وریدی مایع درمانی شوند و تحت درمان با انسولین قرار گیرند.

نسبت قابل توجهی از بیماران مبتلا به دیابت نوع یک وقتی تشخیص داده می شوند

که با علایم DKA مراجعه کنند و در بیمارستان بستری شوند.

بسیاری از این افراد دوباره در طی زندگی به DKA مبتلا نمی شوند

ولی برخی افراد هم دفعات دیگری از DKA را تجربه می کنند و عفونت ها از علل مهم تکرار موارد DKA است.

در فصل 12، نحوۀ کنترل دیابت در حالت بیماری و در نتیجه پیشگیری از ایجاد DKA بیان می شود.

عدم دریافت انسولین، عدم وجود مراقبت های سلامت و نیز صدمات روحی روانی

نیز عواملی هستند که شانس ایجاد DKA را بالا می برند.

• درگیری کلیه در دیابت

عملکرد کلیه عبارتست از دفع آب و نمک اضافی و مواد زائد حاصل از متابولیسم بدن

که در واقع تا حدودی شبیه یک صافی عمل می کند

و به آب و نمک، پروتئین های کوچک و مواد شیمیایی مختلف (نه پروتئین های بزرگ و سلول های خونی) اجازه می دهند

که به لوله های ریز (توبول) کلیه وارد شود و بعد از آن بسیاری از این مواد فیلتره شده

از جمله مواد شیمیایی، پروتئین های کوچک، نمک ها و آب بازجذب می شود

و نمک و آب اضافی به همراه مواد شیمیایی زائد وارد ادرار می شود.

• دیابت و گردش خون مغزی

اختلال جریان خون مغزی در اثر آترواسکلروز سبب نقایص موقت و یا حتی دائم نرولوژیک خواهد شد

که به ترتیب با عناوین حملۀ گذرای ایسکمیک (TIA) و سکته مغزی شناخته می شود.

بیماران مسن دیابتی شانس افزایش یافته ای برای مشکلات حافظه دارند

و تصور می شود که حداقل قسمتی از این قضیه به سکته های جزئی برمی گردد.

• دیابت و مشکلات گردش خون در پاها

وقتی که آترواسکلروز در عروق خونی تغذیه کنندۀ پا ایجاد شود ،

کاهش جریان خون سبب لنگی و درد خصوصاً در ساق پا در حین فعالیت بدنی می شود

که به این حالت لنگیش متناوب (intermittent claudication) می گویند.

اگر خون رسانی پا به شدت مختل شده باشد درد خصوصاً در ساق پا در حین استراحت نیز ایجاد می شود.

گاهی این کاهش خونرسانی سبب مرگ بافت ها می شود

بخصوص در انگشتان پا که به این حالت گانگرن می گویند و سیگاری ها شانس ابتلای بیشتری به این حالت دارند.

 

• قطع مصرف سیگار: سیگار سبب افزایش آسیب میکروواسکولار و ماکروواسکولار در دیابتی ها می شود.

• وضعیت چربی خون خود را بهبود ببخشید:

بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، شیوع بیشتری از لحاظ اختلالات چربی خون دارند

که شامل اختلال سطح LDL , HDL، کلسترول و تری گلیسیرید می باشد.

تقریباً تمام بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع یک

باید جهت اصلاح وضعیت چربی خون خود دارو مصرف کنند.

• استفاده از دستگاه تست قند خون

 

کنترل دیابت توسط دستگاه تست قند خون

به یمن پیشرفت تکنولوژی برای کنترل و مشاهده روند بهبود ،

دستگاه تست قند خون ابزار مهمی ست که میتواند زندگی فرد را نجات دهد.